ලංකාවේ බෞද්ධ-අධ්‍යාපනයේ පෙනෙන කල් ඉකුත් වූ බුදුසමය

ලෝකයේ දිනෙන් දින බුදුසමය ගැන අධ්‍යයන සිදු වේ. මේ නිසා කාලයක් තිස්සේ පැවැත ආ ආකල්ප දැන් දැන් වෙනස් වෙමින් පවතී. නමුත් ලංකාව යනු තවමත් ආධ්‍යාපනික වශයෙන් නො දියුණු තත්වයක පසු වන පසුගාමී අධ්‍යාපනයක් ඇති රටකි. හැම විටම ලෝකයේ දියුණු රටවල භාවිතයෙන් ඉවත් කළ කල් ඉකුත් වූ දැනුම පමණක් ගෙන ඇවිත් පාසල් පද්ධතිය තුළත් දහම්පාසල් පද්ධතිය තුළත් ව්‍යාප්ත කිරීම අපේ අධ්‍යාපන බලධාරීන්ගේ අරමුණ වී ඇති බව පෙනේ. මේ තත්වය ක්‍රමයෙන් විද්‍යා හා තාක්ෂණ විෂයධාරාව තුළ වෙනස් වන බව පෙනෙන්නට තිබීම සතුටට කරුණකි. නමුත් ශාස්ත්‍රවිෂයධාරාව තුළ එහි වෙනසක් දකින්නට තබා එවැනි දියුණුවක් ඇති කරන්නට හිතන අයෙකුවත් නැති තරම්ය. ඔවුන් කරන්නේ හැකි තාක් දුරට ශාස්ත්‍රවිෂයධාරාව අගාධයට ඇද දැමීමය. අද ලංකාවේ සා/පෙ සිංහල කරන දරුවන්ට ලංකාවේ මුලින්ම සිව්පද ආරින් ලියවුණ පද්‍යකෘතිය ‘සඳකිඳුරු දා කව’ බව ඉගැන්වීම එයට හොඳ උදාහරණයකි. එයට හේතුව වී ඇත්තේ කුරුණෑගල යුගයේ සිටි සිංහල බෝධිවංශය ලියූ විල්ගම්මුල නායක හාමුදුරුවන් සහ මහනුවර යුගයේ සිටි එම පරපුරට අයත් භික්ෂුව, දෙදෙනෙකු නොව එක් අයෙකු බව පාසල් පොත් හැදූ බලධාරීන් සහ මහාචාර්යවරු සිතීමය. කුරුණෑගල යුගයේ සහ මහනුවර යුගයේ භාෂා වෙනස වත් තේරුම් ගන්නට ඔවුන් සමත් වී නැත. ප්‍රාචීන පණ්ඩිත උපාධිය කරන තරුණ භික්ෂූන් වහන්සේලාට මෙයට පෙර හැදෑරීමට තිබූ නවකතාව ‘ගම්පෙරළිය’ ය. නව විෂය නිර්දේශය යටතේ ඉදිරියට එන භික්ෂූන්වහන්සේලාට කියවන්නට වෙන්නේ පියදාස සිරිසේනගේ ‘ජයතිස්ස හා රොසලින්’ය. එහෙම වන්නේ නවකතා කියවා නැති සහ කියවන්න දන්නේත් නැති පිරිසක් විසින් එම විෂය නිර්දේශයන් සකස් කිරීමය. තව උදාහරණ සිය ගණනක් ලියා තැබිය හැකි නමුත් මේ කීපය ලිව්වේ, ලංකාවේ දිනෙන් දින පිරිහෙන ශාස්ත්‍රවිෂයධාරාව ගැන මතක් කර දීමටය.

කෙසේ වෙතත්, මෙම ලිපිය ලියන්නේ සිංහල ගැන නොව බෞද්ධ අධ්‍යාපනයේ ඇති ස්වරූපය ගැන කරුණු කීපයක් දැක්වීමටය. සැබැවින්ම විධිමත් ශාස්ත්‍රීය-අධ්‍යයනයක් සිදු කළ හොත් ලංකාවේ සියලුම බෞද්ධ විෂයනිර්දේශයන් වෙනස් කිරීමට සිදු වන තරම්ය. නමුත් මා මෙහි ලියන්නේ දඩිබිඩියේ මගේ මතකයට නැඟී ආ කරුණු කීපයක් පමණි. අවබෝධයේ පහසුව සඳහා දැනට ලංකාවේ භාවිත වන මතය හින්දු-අරාබි අංකවලින් ද (1, 2 ආදීවශයෙන්) නිවැරදි විය යුතු නවතම මතය රෝම අංකවලින් ද (i, ii ආදී වශයෙන්) දක්වමි.



බුද්ධචරිතය ගැන දැනටමත් ලංකාවේ විවිධ උගතුන් විසින් ශාස්ත්‍රීය-අධ්‍යයනයන් සිදු කර ඇති අතර ඒවා දැන් දැන් සමාජයේ කතාබහට ලක් වෙමින් පවතී. නමුත් තවමත් ප්‍රමාණවත් පරිදි සමාජගත වී නැති කරුණු කීපයක් පමණක් සටහන් කරමි.

1. මහබෝසතුන් සතර පෙර නිමිති දැක ගිහි ගෙය ගැන කලකිරීම, සැමට හොරා නිවසින් පැන ගොස් මහණ වීම, බාහිර ලෝකය ගැන කිසිදු දැනුමකින් තොරව ගිහි ගෙයි වාසය කිරීම

i. සත්‍යය යනු කුමක් ද? මිනිසාගේ ශක්‍යතාවය කුමක් ද යන දාර්ශනික ප්‍රශ්න දෙක නිසා එවක පැවැති දර්ශන සම්ප්‍රදායයන් අත්හදා බැලීමට මහබෝසතුන් ගිහිගෙයින් නික්මුණු බව, සැමට හොරා නොව අම්මා, තාත්තා අඬද්දී මාලිගාවෙන් පිටවී ආ බව, බාහිර ලෝකය ගැන දැනුමක් නැතිව සිටියා නොව ගිහි කල යුද්ධයක් පවා දැක එහි බිහිසුණු අත්දැකීම ලබා තිබූ බව.


වැදගත්ම කරුණු මතු වන්නේ ශාසන ඉතිහාසය ගැනය.

2. කාළාශෝක රජු දවස දෙවන ධර්ම සංගායනාවක් පැවැත් වූ බව

ii. එදවස සංගායනාවක් පැවත් වූයේ නැත. සිදු වූයේ උද්වාහිකාව ලෙස දැක්වෙන මණ්ඩලයක් පත් කොට 10 වස්තුව අකැප බව තීරණය කිරීමය.

3. දෙවන ධර්මසංගායානාවෙන් පසුව අධර්මවාදීන් එකතු වී වෙනම මහාසංඝික යනුවෙන් සංගායනාවක් පවත් ශාසනය දෙකට කැඩූ බව

iii. ශාසනය දෙකට කැඩීමක් ගැන කියන්නේ ලංකාවේ භික්ෂූන්වහන්සේ පමණි. වෙනත් පුරාවිද්‍යා සහ ශාස්ත්‍රීය මූලාශ්‍රයයන්ට අනුව සියලුම භික්ෂූන් වහන්සේලා 10 වස්තුව අකැප බව පිළිගත් අතර ශාසනය සමගි විය. මහාසංඝික යනුවෙන් වෙනම සංගීතියක් පැවැත්වෙන්නේ එයට තරමක් පසුකලෙක වන අතර ඒ සඳහා මූලික වන්නේ දාර්ශනික ප්‍රශ්න මිස විනය කරුණු නොවේ.

4. ධර්මාශෝක රජතුමා දවස වන විට භික්ෂූන් වහන්සේලා නිකාය 18කට බෙදී වෙන් වී සිටිය බව

iv. බුද්ධඝෝෂ හාමුදුරුවන් කියන්නේ නිකාය 18කට බෙදීමක් නොව ආචාර්යවාද 18ක් මතු වී තිබුණු බවය. ඓතිහාසික වශයෙන් ඒ වන විට මතු වී ඇත්තේ විරෝධාකල්ප 6ක් පමණි. ඒවා නිකාය වශයෙන් බෙදීමක් නොවේ.

5. ධර්මාශෝක රජතුමාගේ ව්‍යායාමය නිසා එවක ඉන්දියාවේ තිබූ ශාසනය පිරිසිදු වූ අතර එය චිරස්ථායී ද වූ බව

v. ධර්මාශෝක රජුගේ කාලයෙන් පසුව භික්ෂූන් වහන්සේලා දාර්ශනික වශයෙන් වෙනස් වූ ආකල්ප 18ක් දියුණු කරමින් ගුරුකුල ඇති කළ බව

6. එවක භික්ෂූන් වහන්සේලා නිකාය වශයෙන් බෙදී විරසක වී සිටි බව

vi. කිසිම භික්ෂුවක් නිකාය වශයෙන් බෙදී විරසක වී සිට නැත. ඔවුන් විවිධ දාර්ශනික මත දරමින් එකම පන්සලේ වැඩ සිටිමින් එකම පොහොය ගෙයි විනය කර්ම කරමින් සිටි බව.

7. පාලියෙන් ලියූ ත්‍රිපිටකය මුලින්ම ලියූ බව

vii. ලියූ කාල වකවානුව නිශ්චිත නැතත්, ආසන්න වශයෙන් සමාන්තර කාලයක දී එනම් ව්‍ය.ව. පළමු සියවසේදීම ත්‍රිපිටකය පාලි, ප්‍රාකෘත, සංකර සංස්කෘත සහ සංස්කෘත යන භාෂා හතරකින් ලියැවී ඇති අතර එවායින් අද වන තුරු සුරක්ෂිතව ඇත්තේ පාලි ත්‍රිපිටකය පමණි. සෙසු ත්‍රිපිටකවලට අයත් සූත්‍ර සහ ඇතැම් පොත්වල කොටස් පමණක් අද වන විට සොයා ගෙන ඇත.

8. පාලි ත්‍රිපිටකය වඩා සම්පූර්ණ හා නිවැරදි ත්‍රිපිටකය බව

viii. පාලි ත්‍රිපිටකය තරමට ම චීන ත්‍රිපිටකය නිවැරදි වන අතර පාලි ත්‍රිපිටකයේ බොහෝ සූත්‍ර විනාශ වී ගොස්ය. ඒ සියල්ල නිවැරදිව චීන ත්‍රිපිටකය තුළ සුරක්ෂිතව ඇත.

මහායානය ගැන ලංකාව තුළ බිහි කර ඇති අසත්‍යය ප්‍රචාරය ගැන වෙනම කතා කළ යුතුය. නමුත් පොදුවේ කාටත් වැදගත් වන කරුණු කීපයක් පමණක් ලියමි.

9. ලංකාවේ පවතින ථේරවාදී බුදුසමය නිර්මල බුදුදහම බව

ix. ථේරවාදී බුදුසමය පවා කාලීන අවශ්‍යතා මත බුදුදහම වෙනස් කර ගෙන ඇත.

10. අතීත ලංකාවේ භික්ෂූන්වහන්සේ මහායානය මුලුමනින්ම ප්‍රතික්ෂේප කළ බව

x. විසුද්ධිමග්ගය සහ වෙනත් අටුවා ලිවීමේදී නාගර්ජුන, ආර්යදේව, අසංග, වසුබන්ධු ආදීන්ගේ අදහස් උපයෝගී කර ගෙන ඇත. 13වන සිය වස වන විට ගුරුළුගෝමී පවා ධර්මකීර්තිව උපුටා දැක්වීම කර ඇත. විශේෂයෙන්ම අභිධර්මටීකා ලියන විට සර්වාස්තිවාදීන්ගේ විභාෂාශාස්ත්‍ර සහ සර්වාස්තිවාදී-අභිධර්මය තුලනාත්මකව හදාරා ඒවායින් ද කරුණු උපුටා ගනිමින් එය කර ඇත. ඒ අනුව අතීතයේ ලාංකේය භික්ෂූන් වහන්සේලා තදින් මහායානය හදාරා ඇත. ඒ දර්ශනය ථේරවාදය පෝෂණය කිරීමට යොදා ගෙන ඇත.

11. බෞද්ධවිනය ථේරවාදී භික්ෂූන්වහන්සේ ඒ ආකාරයෙන්ම පවත්වාගෙන රැකගෙන ආ අතර මහායානිකයන් එය වෙනස් කර ගත් බව

xi. ඉතාම සුළු කරුණු කීපයක් හැරුණු විට මහායානිකයන් පවා විනය නීති ඒ ආකාරයෙන්ම පවත්වාගෙන ආ අතර ඒවා ඉතා නිවැරදිව රැකීම සිදු කර ඇත. ලංකාවේ සිටි ථේරවාදී භික්ෂූන්වහන්සේ විනය පිටකයට අදාළ මුල් කෘති ඒ ආකාරයෙන් පවත්වා ගෙන ආව ද ඒවා රැකීමේදී සහ අර්ථකථනය කිරීමේදී විවිධ වෙනස්කම් සිදු කර ගෙන ඇත. ඒවා කාලීන අවශ්‍යතාවයන් උදෙසා, ශාසනයේ පැවැත්ම ගැන සිතා කළ සංස්කරණ වේ.


ධර්මය සම්බන්ධයෙන් දැනට ඉදිරිපත් වී නවතම අර්ථකථන මෙහි ලියා තැබීමෙන් ඵලක් නැත. මේ කරුණු කීපය වුව ද ලීවේ බුදුදහම හැදෑරීමට උනන්දු වන අය ලංකාව කියන ළිඳෙන් එළියට ඇවිත් ලෝකයත් සමග බුදුදහම හදාරයි කියන විශ්වාසය ඇතිවය.